Σε έναν κόσμο αλλεργικό ως προς την σκληρή πραγματικότητα, είναι αναμενόμενο ότι όσο πιο ειλικρινής είσαι τόσο πιο πιθανό είναι να γίνεις στόχος παρεξηγήσεων. Στους περισσότερους ανθρώπους αρέσει η ειλικρίνεια ως αρετή, αλλά πολύ λιγότερο ως καθημερινή πρακτική. Κι η αλήθεια είναι ότι όσο κι αν θέλουμε να θεωρούμε εαυτούς ειλικρινείς, έχουμε συγκρατηθεί αρκετές φορές από το να πούμε τι ακριβώς σκεφτόμαστε και πιστεύουμε.
Τις περισσότερες φορές θεωρώ πως αυτό δε συμβαίνει γιατί θέλουμε να κερδίσουμε κάτι από την κατάσταση, αλλά πολύ συχνότερα γιατί δε θέλουμε να πληγώσουμε τα συναισθήματα των άλλων και να φανούμε αγενής. Άρα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο και πάλι κάτι θέλουμε να κερδίσουμε με την αποφυγή της ειλικρίνειας κι αυτό είναι -στην καλύτερη των περιπτώσεων- η αποδοχή των άλλων.
Έτσι, τίθεται το ερώτημα: ευγένεια ή ειλικρίνεια; Είναι και τα δυο ηθικές αξίες που εκτιμούνται ιδιαίτερα από την κοινωνία. Κι αν και δεν είναι σε καμία περίπτωση αντίθετες έννοιες, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η μία αναιρεί την άλλη. Ίσως το χαρτί της ευγένειας να είναι και το μόνο σοβαρό αντεπιχείρημα κατά της ειλικρίνειας. Να πει κανείς την αλήθεια ή να μη πει τίποτα για να μη πληγώσει κανέναν; Είναι πάντα καλό να λες αυτό που σκέφτεσαι ή αν δεν έχεις κάτι καλό να πεις, καλύτερα να μην πεις τίποτα;
Και τα δύο σενάρια είναι τραβηγμένα και ηθικά κλισέ. Καλά στα λόγια και στα captions στο Instagram, αλλά εξαιρετικά προβληματικά κατά την καθημερινή εφαρμογή τους.
Άρα τι κάνουμε; Νομίζω ότι όλοι οι ενήλικες έχουμε αναπτύξει το εργαλείο, με το οποίο φιλτράρουμε τα λεγόμενά μας. Πρόκειται για μια συναισθηματική και πνευματική ευφυΐα που μας επιτρέπει να κρίνουμε τις καταστάσεις της καθημερινότητας με γνώμονα τόσο εμάς όσο και τους άλλους.
Επομένως, η επιλογή δεν είναι και τόσο δύσκολη τελικά. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι η προσωπική γνώμη μας πάνω σε κάποιο θέμα μπορεί να είναι από απαραίτητη μέχρι χειριστική, ανάλογα με τον τρόπο και τον χρόνο που θα την εκφράσουμε. Μια ειλικρινής συμβουλή, παραδείγματος χάρη, μπορεί να φανεί απαραίτητη κι εξυπηρετική για ένα άτομο που μας τη ζήτησε. Για ένα άτομο που δεν τη ζήτησε όμως, η συμβουλή γίνεται από άχρηστη μέχρι εξουσιαστική. Το χαρακτηριστικό του «ειλικρινή» δεν είναι για μένα από μόνο του θετικό ή αρνητικό, αλλά πάντα η ποιότητά του εξαρτάται από τις περιστάσεις και τους τρόπους εφαρμογής του. Μακριά από ηθικοπλαστικούς κανόνες, η απάντηση δεν είναι και τόσο δύσκολη.
