Η νέα σειρά ντοκιμαντέρ του Viasat History «Επιδημία: η μεγάλη πανούκλα» θα κάνει πρεμιέρα την Κυριακή 7 Μαρτίου στις 22:05 και σε τρία επεισόδια θα αντιληφθούμε πως όσα έχουμε βιώσει το τελευταίο χρόνο με την πανδημία της COVID-19 καθώς και τα μέτρα για την αντιμετώπισή της δεν είναι κάτι πρωτοφανές στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Η μεγαλύτερη επιδημία στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου
Μέσα σε ένα χρονικό ορίζοντα 50 ετών, από το 1615 μέχρι το 1665, ο πληθυσμός του Λονδίνου διπλασιάστηκε: οικογένειες που αριθμούσαν δεκάδες μέλη στοιβάζονταν σε χαμόσπιτα των δύο δωματίων· οι εξαιρετικά στενοί δρόμοι ήταν πάντοτε βρώμικοι και υγροί· ο κόσμος φορούσε διαρκώς τα ίδια βρώμικα ρούχα, τα οποία το ένα μέλος της οικογένειας τα δάνειζε σε ένα άλλο· στα περισσότερα σημεία της πόλης έλειπαν οι στοιχειώδεις υποδομές δημόσιας υγιεινής. H πανούκλα ξεκίνησε σε μία από τις μεγαλύτερες παραγκουπόλεις του Λονδίνου, το St. Gilles. Η αίτια για την πρόκληση της ήταν ορισμένα πολύ μεταδοτικά βακτήρια. Οι πιθανότητες επιβίωσης για τους νοσούντες δεν ξεπερνούσαν το 30%.
Εκείνη την εποχή, κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει για ποιο λόγο αρρώσταινε ο πληθυσμός. Ωστόσο, ήδη από το 19ο αιώνα, οι ειδικοί είχαν καταλήξει ότι η αιτία της πανδημίας βρισκόταν στους αρουραίους και για την ακρίβεια στους ψύλλους που είχαν στο τρίχωμά τους. Ήταν όμως αυτά τα τρωκτικά η πραγματική αιτία;
Η πανούκλα δεν εξαπλώθηκε με τον τρόπο που πιστεύαμε
Σύμφωνα με νέες μελέτες, η πανούκλα δεν εξαπλώθηκε μέσω των αρουραίων ή των ψύλλων. Οι ψείρες που είχαν στο σώμα και τα ρούχα τους οι άνθρωποι ήταν αιτία. Σήμερα έχουν εκλείψει αφού το πλύσιμο των ρούχων σε επιτρέπει την επιβίωσή τους. Οι ψείρες πηδούσαν από ρούχο σε ρούχο και μόλις έρχονταν σε επαφή με το ανθρώπινο δέρμα, ρουφούσαν αίμα και έτσι μετέδιδαν την ασθένεια μέσω βακτηρίων. Επιπλέον, σε άλλη μελέτη αναφέρεται ότι ακόμα και οι ψύλλοι μπορούσαν να μεταδίνουν την πανούκλα μόνοι τους, χωρίς να χρειάζεται να μεταφερθούν από τα ποντίκια. Τόσο οι ψύλλοι όσο και οι ψείρες επιβίωναν στα υφάσματα των ρούχων, αλλά και στα στρώματα, με αποτέλεσμα η εξάπλωση της ασθένειας να πραγματοποιείται με γεωμετρική πρόοδο.
Η αντιμετώπιση της πανδημίας τον 17ο αιώνα: πρακτικές που ισχύουν μέχρι σήμερα
Το Μάιο του 1665 μία από τις πρώτες αντιδράσεις του Βασιλιά Καρόλου Β΄ ήταν να κλείσει τα θέατρα. Καθώς η κατάσταση επιδεινωνόταν, δίνονταν ειδικά πιστοποιητικά σε όσους ανθρώπους δεν παρουσίαζαν συμπτώματα. Χωρίς αυτό το έγγραφο, δεν επιτρεπόταν η διαμονή σε πανδοχεία, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες ότι απαγορευόταν ακόμα η είσοδος σε άλλες πόλεις ή χωριά. Παράλληλα, έγιναν για πρώτη φορά συστάσεις για κοινωνική αποστασιοποίησης. Οι Αρχές σφράγιζαν για 40 μέρες τις οικίες στις οποίες διαβιούσαν άνθρωποι που είχαν μολυνθεί, ενώ απαγορεύτηκε και η πώληση ακινήτων που ανήκαν σε ιδιοκτήτες που είχαν νοσήσει. Τα νομίσματα απολυμαίνονταν με ξύδι και στις καθημερινές αγορές άπαντες απέφευγαν τη σωματική επαφή, επομένως αναπτύχθηκε μια μέθοδος ανέπαφων αγορών κατά την οποία ο πελάτης έπαιρνε ό, τι ήθελε κατευθείαν από το ράφι. Οι γιατροί φορούσαν ειδικές, πτηνόμορφες μάσκες, οι οποίες έμειναν γνωστές στην ιστορία ως οι μάσκες του μαύρου θανάτου. Στο χαρακτηριστικό μακρύ ράμφος που είχαν οι μάσκες, οι γιατροί τοποθετούσαν λεβάντα και άλλα αρώματα για το φιλτράρισμα του αέρα που εισέπνεαν.
Επίσης, άλειφαν τόσο τη μάσκα όσο και το πανωφόρι τους με κερί, κάτι που έσωσε τις ζωές τους. Εν αγνοία τους είχαν βρει ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο προστασίας, διότι οι ψείρες και οι ψύλλοι δεν μπορούσαν να μείνουν στα μια τέτοια ολισθηρή επιφάνεια. Ένα επιπρόσθετο αποτελεσματικό μέτρο ήταν να περνούν με καπνό τους εσωτερικούς χώρους των σπιτιών και να ασβεστώνουν τους τοίχους.
Αν και όλα τα παραπάνω μέτρα θυμίζουν αρκετά όσα λαμβάνονται ακόμα και σήμερα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, το Λονδίνο γονάτισε από την πανούκλα. Η μεγαλύτερη έξαρση καταγράφηκε τον Σεπτέμβριο του 1775, όταν περισσότεροι από 7.000 άνθρωποι πέθαναν μέσα σε μία μόλις εβδομάδα. Η νέα σειρά ντοκιμαντέρ «Επιδημία: η μεγάλη πανούκλα» παρουσιάζει με ακρίβεια και αξιοπιστία πώς κατάφεραν οι Βρετανοί να αντιμετωπίσουν την επιδημία, παρά τις βαριές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Παρακολουθήστε τη νέα σειρά αποκλειστικά στο Viasat History.
