Τα παγκόσμια ποπ ινδάλματα όπως η Beyoncé, η Madonna και η Rihanna παράλληλα με την επιτυχημένη μουσική τους καριέρα προσπαθούν με κάθε ευκαιρία ν’ αποδείξουν την ισχύ τους σαν εκφραστές του φεμινισμού.
Αν ανατρέξουμε στα τραγούδια που ακούμε στο ραδιόφωνο ή τα βίντεο κλιπ θα κάνουμε εύκολα μια λίστα με κομμάτια με έντονη τη φεμινιστική διάθεση στον στίχο. Σε αρκετές περιπτώσεις οι τραγουδίστριες έχουν άλλωστε το επιθετικό attitude που δίνει ένα «πρότυπο» στο κοινό τους και παράλληλα εδραιώνει τις καλλιτέχνιδες αυτές στο μουσικό πάνθεον.
Η λατρεία μου η Beyoncé είναι σίγουρα μια από τις πιο εντυπωσιακές performers κι έχει καταφέρει με τη δυναμική της προσωπικότητα να «αγκαλιάσει» μια και καλή το bootylicious, δηλαδή να λανσάρει το σώμα με καμπύλες που επιθυμεί, ανοίγοντας το δρόμο σε όσες τραγουδίστριες ακολούθησαν να μην γίνουν άλλη μια Britney Spears (μια άφωνη Barbie). Όσον αφορά το φεμινιστικό της προφίλ, η Queen B νιώθει πως έχει ηθική υποχρέωση να το διαφημίζει με κάθε της κομμάτι. Κυρίαρχα κομμάτια για μένα είναι το «If I Were A Boy» και το πρόσφατο «Flawless» και με αυτά θα μπορούσε να είχε πει το μήνυμά της.
Όχι όμως, δεν περιορίστηκε στο να «δώσει δύναμη» στο κοριτσίστικο κοινό της, αλλά ήθελε να δείξει πως «τα κορίτσια κυβερνούν τον κόσμο» (Run the World), επειδή γεννούν κι αντέχουν τον πόνο, εμφανίστηκε στα VMAs ντυμένη ανδροπρεπές κοστούμι για να «αποκαλύψει την εγκυμοσύνη» της, ενώ από την άλλη αυτοαναιρείται κάνοντας ένα σωρό ερωτικά τραγούδια που λέει πως η γυναίκα πρέπει να κάνει τα πάντα για να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του άντρα που αγαπά (Why Don’t You Love Me, Dance For You, Crazy In Love, Single Ladies). Και πάνω που ετοιμαζόμουν να θάψω ασύστολα τη φεμινιστική διάθεση της B, είδα το short film «Yours and Mine» και κατανόησα την σκέψη της (;). Η ίδια δηλώνει πλέον αντί για φεμινίστρια, humanist εκτιμώντας πως η γυναίκα δεν είναι ανώτερη του άντρα, αλλά ισοδύναμη κι έτσι θα πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται από την κοινωνία. Σίγουρα, αν είσαι η Beyoncé, με το εκρηκτικό ταπεραμέντο μπορείς να εμπνεύσεις μ’ ένα σωρό τρόπους χωρίς να μιμείσαι πρακτικές και ιδεολογίες που δεν μπορείς να ακολουθήσεις θα επέμενα εγώ.
Η Rihanna από την άλλη έκανε το μπαμ της στο χώρο της μουσικής βιομηχανίας σαν η «ζόρικη» κι αντισυμβατική (Umbrella, Shut Up And Drive, Disturbia), αλλά έγινε συμπαθής με την ιστορία που πούλησε ως «θύμα σωματικής κακοποιήσης» από τον Chris Brown. Τραγουδώντας την (αν είναι αληθινή) προσωπική της ιστορία, με τα πολύ όμορφα hits «Love the way you lie», «Russian Roulette», «Man Down» και «Hard», αλλά σύντομα κατέληξε σ’ έναν τρόπο ζωής και μια σειρά καλλιτεχνικών επιλογών που μάλλον υποτιμά τη γυναίκα, κάνοντας της ένα σεξουαλικό αντικείμενο της καπιταλιστικής κοινωνίας την οποία υπηρετεί. Η τραγουδίστρια των ατμοσφαιρικών «Stay» (του Mikky Ekko) και «Diamonds» (το ηχογράφησε η Sia αλλά το τσίμπησε η Rihanna) κυριαρχεί σαδομαζοχιστικά (S&M, Pour It Up, Bitch Better Have My Money) σε μια καρικατούρα του εαυτού της, που παραπέμπει σε κατεστραμμένους άντρες ράπερ της δεκαετίας του 90. Καμία γυναίκα νομίζω δε θα ήθελε να είναι η Rihanna σήμερα. Η ίδια αποτινάσσει τον ρόλο του προτύπου, αντιπαραθέτοντας την Taylor Swift ως μια καλή εικόνα.
Η Madonna υπήρξε στις απαρχές της καριέρας της μια δυνατή φυσιογνωμία φεμινισμού, αλλά για χάρη του σκηνικού της εντυπωσιασμού χρησιμοποιεί συχνά άντρες ντυμένους με γυναικεία ρούχα ή μεταχειρίζεται σεξουαλικά γυναίκες επί σκηνής για να δείξει τι ακριβώς; Αλλά και η δική μας Δέσποινα Βανδή, είχε κάνει το ψευδοφεμινιστικό της άνοιγμα με το αλησμόνητο (or not) «Κορίτσι Πράγμα» με το δυνατό στίχο «γιατί ήμουν γένους θηλυκού. Δεν στο εύχομαι αυτό προς θεού. […] κουμάντο κάνουν οι φαλλοί». Θα έβρισκα χαριτωμένο το σουξεδάκι της Βανδή, αν δεν ήταν ντυμένη με το τσοντέ μαθητικό στυλ που υπονομεύει τον ήδη υπονομευτικό στίχο.
Στον αντίποδα καλλιτεχνών όπως οι προαναφερθείσες, θα έβαζα με ευκολία ισχυρές ποπ φιγούρες όπως η Lady Gaga, η Jessie J, η P!nk και η Kelly Clarkson. Γυναίκες που αποδέχονται την μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου, όπως ορίζει τον εαυτό του και αποτινάσσοντας κάθε ταμπέλα, με κυρίαρχη ιδεολογία το να είσαι αυτό που εσύ θέλεις να βλέπεις στον καθρέφτη σου σε πείσμα της κοινωνίας που σε κλείνει ασφυκτικά σ’ ένα καλούπι. Οι εν λόγω τραγουδίστριες μπορεί να μην έχουν (και μαγκιά τους) την καθιερωμένη ποπ ομορφιά (βλέπε Britney) αλλά τσαλακώνοντας την εικόνα τους, δε χάνουν ποτέ τη γυναίκα που αγαπούν οι ίδιες πρώτα κι έπειτα το κοινό τους. Ένα προς ένα τα κομμάτια της Gaga (αφήνοντας κατά μέρους την παρανόηση πως είναι προσφιλή κυρίως στο lgbt κοινό), όπως και τα «Nobody’s Perfect», «Who’s Laughing Now» και «Fucking Perfect» αφηγούνται δυνατά μηνύματα του επαρκέστερου όρου «equalism» που αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους σε μια κοινωνία που θα έπρεπε ν’ αποσκοπεί και να διασφαλίζει με κάθε νομικό και πρακτικό μέσο την ισότητα και την ισονομία των φύλων.
Γράφει ο Αναστάσης Πινακουλάκης
